کربلا، میعادگان عاشقان و دلدادگان شیعیان جهان است، که همه ساله انبوهی از مشتاقان زیارت ابا عبدالله الحسین (ع) را به سوی خود فرا می خواند.
کشور عراق از کشورهای باستانی است که اماکن مذهبی زیادی را در دل خود جای داده است. مسلمانان و به‌خصوص شیعیان، به‌منظور زیارت مقبره‌های ائمه اطهار عازم این کشور، و به ویژه شهر کربلا می‌شوند. این شهر در ناحیه غربی رود فرات قرار دارد و فاصله‌ی آن تا بغداد ۱۰۵ کیلومتر است. این شهر مدفن امام سوم شیعیان، امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) است و هر ساله، به‌خصوص در ایام محرم، میزبان خیل عظیمی از زائرانی است که به قصد زیارت عازم کربلا و اماکن مقدس می‌شوند.
کربلا را می‌توان یکی از قطب‌های گردشگری مذهبی جهان اسلام دانست. در ادامه این مطلب، تلاش می کنیم اماکن زیارتی کربلا را معرفی کنیم تا مشتاقان زیارت با اطلاعات بیشتر و مفیدتری عازم این مکان مقدس شوند.
مرقد مطهر امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع)
مهم‌ترین مقصد زائران در سفر به کربلا، حرم امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) است که در فاصله کمی از هم قرار دارند (حدود ۳۰۰ متر) و مسیر بین این دو حرم را «بین الحرمین» می‌نامند. حضرت علی اکبر (ع) نیز در پایین پای امام حسین (ع) دفن شده و حضرت علی اصغر (ع) را نیز روی سینه امام دفن کرده‌اند. ساختمان حرم امام حسین (ع) در دوره‌های صفوی، عثمانی و قاجار ساخته شده است و روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود.
قتلگاه
قتلگاه به جایگاهی اطلاق می‌شود که بنا بر روایات، امام حسین (ع) در آنجا به شهادت رسیده‌‌اند و بعدا به جایگاه کنونی منتقل و دفن شده‌اند. قتلگاه در نزدیکی آرامگاه حبیب‌ابن مظاهر قرار دارد.
تل زینبیه
تل زینبیه تپه‌ای مرتفع در نزدیکی حرم امام حسین (ع) است.
در نزدیکی مرقد مطهر امام حسین (ع) تپه‌ای قرار دارد که ارتفاع آن به پنج متر می‌رسد. امروزه روی این تپه اتاقی ساخته شده است و به «تل زینبیه» یا تپه حضرت زینب (س) شناخته می‌شود. بنا به روایات مختلف، اینجا تپه‌ای است که حضرت زینب (س) در روز عاشورا به آنجا می‌رفته تا آنچه در میدان جنگ رخ می‌دهد را ببیند.
آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی
حبیب ابن مظاهر یکی از یاران امام حسین (ع) بود که در ۸۰ سالگی در روز عاشورا به شهادت رسید. وی در فاصله ۱۰ متری از ضریح مطهر امام حسین (ع) و در رواق جنوب غربی آرام گرفته و برای این شهید والا مقام، ضریح کوچکی ساخته شده است.
حر بن یزید ریاحی
حر یکی از شهدای کربلا است که در روز واقعه، از لشکر یزیدیان جدا شد و به کاروان حسین پیوست و در روز عاشورا به شهادت رسید. قبیله حر، جنازه او را از میدان جنگ خارج کرده و در روستایی (۹ کیلومتری غرب کربلا) به خاک سپردند. بعدها به‌دلیل وجود قبر حر، مردم این روستا را با نام «روستای حر» می‌شناسند.
طفلان مسلم
مزار طفلان مسلم در ۳۰ کیلومتری کربلا، در اتوبان کربلا-بغداد واقع شده است. این مرقد از آغاز ساخت تاکنون شاهد تغییرات زیادی بوده است. در ابتدا مزار طفلان مسلم دو قبر بود که در میان باغی قرار داشت. شاه اسماعیل صفوی پس از فتح بغداد، دو گنبد روی مقبره‌ها ساخت که کاشی‌های فیروزه در ساخت آن‌ها استفاده شده است. در دوران قاجار نیز مزار طفلان مسلم توسعه پیدا کرد و در این دوران برای زائران استراحتگاه‌ها و ایوان‌هایی ساخته شد و توسعه یافت.
عون بن عبداللّٰه
مزار عون بن عبدالله در نزدیکی اتوبان کربلا-بغداد قرار گرفته؛ اما در مورد اینکه این مقبره متعلق به چه کسی است، اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی می‌گویند این قبر متعلق به عون بن عبدالله بن جعفر طیار فرزند زینب کبری (س) است که در روز عاشورا به شهادت رسید. روایت دیگری هم وجود دارد که این مزار را منتسب به عون بن عبداللّٰه یکی از احفاد امام حسن مجتبی (ع) می‌داند و احتمال صحت این روایت بیشتر است.
مقام امام صادق (ع)
در نزدیکی حرم امام حسین (ع)، زمین‌هایی مشهور به «جعفریات» وجود دارد که در آن قبه و زیارتگاهی ساخته شده که گفته می‌شود امام صادق (ع) هنگام زیارت امام حسین (ع)، در آن با آب نهر فرات غسل زیارت می‌کردند. مقام امام صادق (ع) در ساحل غربی نهر القمه قرار گرفته و گنبد آن را کاشی‌کاری کرده‌اند.
مقام حضرت مهدی (عج)
در ورودی کربلا و راه مقام امام صادق (ع)، در سمت چپ نهر حسینیه کنونی، بقعه و مقامی وجود دارد که مقام حضرت مهدی (عج) خوانده می‌شود و دارای گنبد بلندی است. این بقعه به نام و یاد حضرت مهدی (عج) ساخته شده است.
مقام زین العابدین (ع)
مقام زین‌العابدین (ع) در نزدیکی بیمارستان امام حسین (ع) قرار دارد و برخی آن را محل اصلی خیمه‌گاه می‌دانند. ابوطالب خان، جهان‌گرد معروف، می‌گوید این مکان را خیمه‌گاه یا مقام زین‌العابدین می‌نامند که همسر آصف‌الدوله بنایی روی آن ساخته است.
در کربلا مقبره‌های هالمان و سادات متعددی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مزار محمد بن نبی بن کاظم علیه‌السلام، اخرس بن کاظم علیه‌السلام، سید احمد ابوهاشم، ابن حمزه، ابو احمد حسین بن محمد، سید رضی، ابن فهد حلی، شیخ یوسف بحرانی، علامه وحید بهبهانیِ، شریف العلماء و سید علی طباطبایی اشاره کرد.
علاوه بر این‌ها، برخی از پادشاهان و رجال سیاسی نیز وصیت کرده بودند که بعد از مرگ در کربلا دفن شوند که از آن جمله می‌توان به قبور پادشاهان آل بویه، مظفرالدین شاه، محمد علی شاه، احمد شاه و امیر کبیر اشاره کرد.
در کربلا مساجد بسیار زیادی وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان مسجد رأس الحسین (ع)، مسجد عمران بن شاهین، مسجد شهید ثانی، مسجد سردار حسن خان، مسجد ناصری، مسجد شهرستانی، مسجد حمیدیه، مسجد سید علی نقی طباطبائی، مسجد کبیس، مسجد شیخ یوسف بحرانی، مسجد شیخ خلف، مسجد اردبیلی‌ها، مسجد حاج نصر الله و مسجد خیمه‌گاه را نام برد.